‘Steunpilaar’ Mieke van Alphen zegt LEC BrandweerBRZO vaarwel

Nieuws van het LEC BrandweerBRZO, april 2021

Ruim tien jaar lang was Mieke van Alphen als coördinator een onmisbare steunpilaar onder het LEC BrandweerBRZO. De ‘grote regelaar’ op de achtergrond, geheugen, verbinder tussen het LEC en het land. Op de drempel naar haar pensioen kijkt Mieke terug op tien boeiende jaren, waarin het taakveld industriële veiligheid binnen de brandweersector een grote stap voorwaarts heeft gemaakt in kennis en kwaliteit. Onderweg naar volwassenheid, waar nog mooie verbeterslagen in het verschiet liggen.

De brandweerloopbaan van Mieke van Alphen begon in 2005, toen zij als zzp’er als projectsecretaris aanschoof bij een projectteam van de toenmalige Regionale Hulpverleningsdienst Rotterdam Rijnmond. Het projectteam deed in het kader van incidentevaluatie onderzoek naar het gemeentelijke en opschalingsproces bij een grote industriebrand in de regio. Het zou een klus van zes weken worden, maar uiteindelijk duurde het onderzoek vier maanden. Eenmaal geworteld in het district Haven werd zij na het onderzoek bureaumanager en passant ook secretaris van het project ‘eXPLOSIV’, dat op dat moment werd opgetuigd.

Een project in de nasleep van het programma BeterZO, om de brandweer qua Brzo-kennis een grote inhaalslag te laten maken in de professionalisering van haar taken op het gebied van industriële veiligheid. Het projectplan dat Mieke hielp schrijven werd de bakermat van het LEC BrandweerBRZO. Dat kreeg in 2007 gestalte. Toen het district Haven werd opgeheven, verhuisde zij naar de directie Risico- en Crisisbeheersing van de VRR. In 2010 verruilde Mieke haar functie als bureaumanager voor die van programmacoördinator van het LEC BrandweerBRZO. Met een halve fte bij het LEC BrandweerBRZO en de andere helft als integriteitsfunctionaris van de VRR was haar agenda vanaf dat moment goed gevuld.

Opbouw netwerk

“Het kostte veel tijd en inspanning om de Brzo-taken goed in te bedden in de brandweerwereld”, blikt Mieke terug. “Industriële veiligheid is specialistische materie en de brandweer moest qua kennis en kunde het been echt bijtrekken in vergelijking met de omgevingsdiensten en de Inspectie SZW. Ook de samenwerking moest nog groeien. Om elkaar beter te kunnen vinden en de samenwerking te structureren moest er om te beginnen iets gebeuren aan de verschillen in regio-indeling. De omgevingsdiensten werkten samen in zes geografische regio’s, terwijl de brandweer aanvankelijk tien zogenoemde ‘maatlatregio’s’ voor Brzo-taken kende. Om de contacten meer te stroomlijnen, besloot ook de brandweer dezelfde geografische indeling in zes samenwerkingsgebieden te volgen.”

Mieke speelde als ‘mensenmens’ en verbinder een grote rol bij de opbouw van het landelijke BrandweerBRZO-netwerk en was vanaf het begin een belangrijke spil bij het organiseren van de netwerkdagen. “Ik kwam in een boeiende maar ook heel specialistische wereld terecht. Zelf wist ik niets van Brzo of industrie, maar gelukkig had ik een team mensen om mij heen die het wel wisten. Ik trof mensen met enorm veel enthousiasme en passie voor hun werk. Het was mooi om die energie te ervaren en te zien hoe met een brede mix van brandweerspecialisten uit heel Nederland het BrandweerBRZO-netwerk gestalte kreeg en groeide. Dat ging soms met hobbels, want de urgentie werd niet in alle regio’s even sterk gevoeld. Mijn rol was vooral om de mensen in het LEC BrandweerBRZO en het netwerk to the point te houden. Want de vergaderingen konden soms behoorlijk chaotisch verlopen. Ook de voorbereiding van de netwerkdagen kende zijn eigen uitdagingen. Er moest een programma worden samengesteld, uitnodigingen verstuurd en sprekers moesten worden benaderd. Naarmate de datum van de netwerkdag dichterbij kwam, moest er meestal nog heel veel gebeuren. Dan was het pittig doorwerken om alles rond te krijgen. Na een mooi programma met een goede opkomst was iedereen voldaan.”

Van pubertijd naar volwassenheid

Gevraagd naar hoe zij de BrandweerBRZO-wereld in de afgelopen tien jaar heeft zien ontwikkelen en veranderen, antwoordt Mieke stellig: “Er is op het gebied van kennis en kwaliteit heel veel bereikt, maar we zijn er nog niet. De kinderjaren zijn geweest, maar volwassen is het netwerk ook nog niet. Ik denk dat we net de pubertijd achter de rug hebben. De organisatorische inbedding van het LEC BrandweerBRZO in het netwerk en in het veiligheidsdomein in brede zin, is nog steeds een kwestie van zoeken en puzzelen. Van wie zijn we nu precies en aan wie moeten we rapporteren op landelijk niveau? Aan de brandweerkolom of aan de veiligheidsregio? Die organieke inbedding en verantwoording heeft nog aandacht nodig.”

Kennisdeling is veiligheidswinst

Mieke ziet wel grote verbeteringen in vakkennis van specialisten industriële veiligheid en ook een toename van kennisdeling tussen de regio’s. In dat opzicht heeft het vakgebied in haar beleving aantoonbaar winst geboekt. Want kennisdeling is de kracht van het netwerk. “Tegelijk zie je in de afgelopen tien jaar ook de impact van incidenten op het veiligheidsbeleid. Soms was een ‘rampje’ nodig om zaken in beweging te brengen die al langer op de beleidstafel lagen. Zo gaf de brand bij ChemiePack in 2011 een enorme boost aan het aanwijsbeleid voor bedrijfsbrandweren. Tot dat moment was er landelijk helemaal geen beeld van hoe de staat van de bedrijfsbrandweren in de Nederlandse industrie was. Ook andere incidenten, zoals de falende veiligheid bij Odfjell, zorgden voor meer scherpte bij veiligheidsregio’s en inspectiediensten. De praktijk blijkt steeds een goede leerschool.”

Een voorbeeld van onze meerwaarde en iets om als LEC trots op te zijn, is de ontwikkeling van de modelbeleidsstukken voor onder andere handhaving en aanwijzing van bedrijfsbrandweren. Deze documenten zijn nagenoeg één op één overgenomen in de beleidsdocumenten van de regio’s.

Welke boodschap wil Mieke meegeven aan haar collega’s bij het LEC en in het landelijk netwerk? “Om te beginnen: bouw verder aan het netwerk. Maak het tot een nog hechtere gemeenschap en steek nog meer energie in samenwerking met de partners. Er komen nog grote uitdagingen op de veiligheidsregio’s af qua industriële veiligheid. Het karakter van de industrie zal veranderen als de fossiele economie terrein verliest aan duurzame energiebronnen. Maar er komen wel nieuwe risico’s voor terug, zoals we nu al zien in de lopende energietransitie. Daar moet het LEC BrandweerBRZO nadrukkelijk bij aangehaakt blijven. De veiligheidsregio’s moeten hun deskundigheid goed organiseren in een expertpool, die meer op bovenregionaal niveau zou kunnen acteren. Ik ben blij dat ik mijn steentje heb mogen bijdragen aan de opbouw van het netwerk dat er nu staat. Nu is het aan de netwerkpartners om op dat fundament voort te bouwen. Ik zal deze boeiende wereld en de prachtige mensen in het netwerk zeker missen. Het was een van de leukste episodes in mijn carrière.”

De collega’s van het netwerk industriële veiligheid bedanken Mieke ontzettend voor de goede samenwerking. Alle goeds in je pensioen Mieke!