Energietransitie en Brzo-veiligheid: een speciale uitdaging
Nieuws van het LEC BrandweerBRZO, mei 2019
Hebben Brzo-bedrijven en de inspecteurs voldoende zicht op de risico’s van de energietransitie op industriële inrichtingen en bereiden zij zich goed voor op mogelijke incidenten met hernieuwbare energiebronnen en alternatieve brandstoffen op hun terrein? Die vraag kwam aan de orde in een workshop tijdens de jaarlijkse kennisdag van het BRZO+ in Amersfoort op 16 mei. Jan Meinster en Lector Transportveiligheid Nils Rosmuller (IFV) bespraken in de Amersfoortse Prodent fabriek de veiligheidsuitdagingen die de energietransitie voor de industrie oplevert. Conclusie: de energietransitie introduceert nieuwe risico’s waar zowel bedrijven als toezichthouders in hun werk rekening mee moeten houden.
Het Nederlandse energielandschap bevindt zich in een transitie om te bereiken dat Nederland de klimaatdoelstellingen van het Kabinet haalt en in 2030 49 procent minder CO2 uitstoot. Dat is een uitdaging voor de bijna acht miljoen huishoudens in ons land, maar ook voor de industriesector, die eveneens zijn aandeel moet leveren aan die CO2-reductie. Gevolg: ook bedrijven ‘vergroenen’ hun energievoorziening met windmolens, zonnepanelen en waterstof, in de sector transport en logistiek doen transitiebrandstoffen als LNG en CNG op steeds grotere schaal hun intrede en er liggen plannen voor buisleidingnetten voor waterstof- en CO2-transport.
Welke consequenties heeft deze industriële energietransitie op de veiligheid van Brzo-inrichtingen zoals raffinaderijen en tankopslagbedrijven? Mogen bijvoorbeeld voertuigen die worden aangedreven door LNG of CNG overal op dergelijke terreinen rijden? Als zo’n voertuig vlam vat, kan een jet fire onder hoge druk wellicht gevaar opleveren in de nabijheid van leidingen of opslagtanks. Ook een zonnepark met accupakketten voor elektriciteitsopslag naast een opslagtank met licht ontvlambare vloeistof roept vragen op over het waarborgen van de veiligheid. En is bij de plaatsing van windmolens op of naast een industrieterrein wel nagedacht over de risico’s die een afgebroken rotorblad kan opleveren voor bijvoorbeeld een opslagtank of ondergrondse leidingstraat? Is de afdeling Duurzaamheid van bedrijven voldoende in gesprek met de afdeling HSEQ? Vragen die volgens Jan Meinster in het afgelopen half jaar enkele keren op het bordje van het LEC BrandweerBRZO terecht kwamen en waar de professionals op het gebied van industriële veiligheid zich actief mee moeten gaan bezig houden. Zeker nu de energietransitie in een stroomversnelling komt.
Jan Meinster: “De wet en regelgeving blijft achter bij de snelle veranderingen in het energie- en industriedomein en de Brzo-regelgeving zegt dan ook concreet niets over risico’s die gerelateerd zijn aan energietransitie. Maar aan de vragen die we bij het LEC ontvangen, blijkt dat het thema de IV-specialisten en Brzo-inspecteurs in de veiligheidsregio’s wel bezig houdt. Daarom hebben we het initiatief genomen voor deze workshop. Met drie gerelateerde doelen. Ten eerste: bevordering van het bewustzijn betreffende energietransitie gerelateerde risico’s bij Brzo-inspecteurs en vergunningverleners. Ten tweede willen we praktische handvatten bieden aan inspecteurs door hen te stimuleren bedrijven te bevragen op aandacht voor deze ‘nieuwe’ risico’s via de zeven, hen bekende, VBS-elementen (Veiligheids Beheers Systeem). En ten derde willen we als LEC BrandweerBRZO de veiligheidsregio’s ondersteuning bieden door het faciliteren van kennisontwikkeling en onderzoek rond dit thema en het opstellen van kennisdocumenten. Daarvoor is van belang welke concrete vragen en ondersteuningsbehoeften er binnen de veiligheidsregio’s zijn.”
Tijdens de workshop in Amersfoort bleek dat de zeven VBS elementen al een behoorlijk handvat kunnen bieden aan inspecteurs, maar dat de concrete invulling ervan vraagt om diepgaande kennis van de risico’s die gepaard gaan met ontwikkeling van de energietransitie (met name VBS element 2). Daarnaast kregen de inleiders, Nils Rosmuller (IFV) en Jan Meinster (LEC BrandweerBRZO), ook diverse vragen. Onder andere of het LEC BrandweerBRZO mogelijkheden ziet om een database in te richten met (inter)nationale casuïstiek van incidenten met duurzame energiebronnen in de industrie en de lessen die daarbij zijn geleerd. Een andere vraag was of het mogelijk is een enquête bij bedrijven te organiseren en ook brancheorganisaties zoals VNCI en Votob te bevragen naar ervaringen met incidenten en risicobeleid in relatie tot energietransitie.
Meinster: “Op 5 juni komt het BRZO+ bijeen om de agenda voor 2020 vast te stellen. Daar willen we de energietransitie op tafel leggen als mogelijk aandachtspunt voor volgend jaar. En inmiddels zijn we begonnen met de voorbereidingen voor de netwerkdag van het LEC in november. Daar kan het thema inhoudelijk ook verder worden uitgediept. Verder hebben we het plan om een infoblad over effecten van energietransitie in de industrie op te laten stellen voor de BrandweerBRZO-inspecteurs en andere betrokkenen bij industriële veiligheid. Zo’n infoblad is er al voor de risico’s van energietransitie in de woonomgeving, maar de industriële omgeving heeft heel andere kenmerken en een ander risicoprofiel, dus zal dat infoblad moeten worden vertaald voor die doelgroep.”