Brandweer aansprakelijk voor milieuschade door PFAS-houdend blusschuim?
Nieuws van het LEC BrandweerBRZO, februari 2020
Het is een dilemma voor de brandweer en de industrie: een grote vloeistofbrand geeft een zware milieubelasting, maar inzet van blusschuim om de brand te bedwingen ook. Kan de brandweer door het bedrijf of de verzekeraar aansprakelijk worden gesteld voor milieuschade als gevolg van een schuiminzet? Volgens de wet kan dat, maar in de praktijk zal de rechter die aansprakelijkheid niet snel bij de brandweer neerleggen. Het gebruik van fluorhoudend schuim moet echter wel krachtig worden beargumenteerd om sterk te staan bij een claim. Een leerzame verhandeling over blusschuimgebruik vanuit de juridische invalshoek tijdens de schuimkennisdag van de Gezamenlijke Brandweer.
De presentatie van advocaten Katrien Winterink en Edward Brans van advocatenkantoor Pels Rijcken was een eye-opener voor de aanwezige industriële brandweerspecialisten. De boodschap van de juristen is dat het niet ondenkbaar is dat de brandweer als ‘vervuiler’ voor de rechter wordt gedaagd wegens milieuverontreiniging na een brandbestrijdingsactie met fluorhoudend schuim. Primair is de eigenaar van het getroffen bedrijf aansprakelijk voor de milieueffecten na brand. Hij kan zich niet verschuilen achter het verweer dat hij de brandweer niet heeft gebeld en geen opdracht heeft gegeven om schuim te gebruiken. De brandweer heeft immers geen keus en móet bij een (bedrijfs)brand in actie komen en handelen volgens de gebruikelijke procedures en tactieken en met blusmiddelen die zijn afgestemd op het type brandscenario.
Echter, de brandweer moet een inzet van fluorhoudend blusschuim wel goed kunnen beargumenteren. Was er geen andere oplossing en was geen effectief fluorvrij blusmiddel beschikbaar? Dan is er een rechtvaardigingsgrond voor gebruik van PFAS-houdend schuim en zal de rechter de brandweer niet snel aansprakelijk stellen. Belangrijk is dat de brandweer invulling geeft aan haar algemene ‘zorgplicht en ‘state of the art’ en met voldoende kennis opereert. Is inzet van fluorhoudend schuim echt noodzakelijk? Of kan het ook anders? Weet de organisatie welke aantoonbaar werkzame alternatieven er zijn en zijn die ook beschikbaar?
Een gouden tip van Winterink en Brans: Registreer binnen de commandostructuur de gemaakte afwegingen en genomen beslissingen over gebruik van fluorhoudend schuim. De brandweer moet een goed verhaal hebben in situaties waarin zij toch door een bedrijf of verzekeraar wordt gedaagd! Dat gebeurde in Nederland onder andere na de brand bij ChemiePack in Moerdijk in 2011, waarbij de brandweer door de rechter werd vrijgepleit van aansprakelijkheid. Overigens is de kans zeer klein dat individuele brandweercollega’s aansprakelijk worden gehouden voor de gevolgen van een brandweerinzet met PFAS houdend schuim of vervuild bluswater. Als er een claim komt, zal die in beginsel worden neergelegd bij de werkgever van de brandweerlieden.