Betrouwbare koel- en bluswatervoorziening cruciaal voor last line of defense

Nieuws van het LEC BrandweerBRZO, augustus 2018

Conclusies inspectiethema 2017: ‘ageing koel- en bluswaterleidingen’

In 2017 hebben Brzo-inspecteurs van de veiligheidsregio’s het inspectiethema ‘ageing koel- en bluswaterleidingen’ uitgevoerd. Door de inspecties op dit onderwerp is de aandacht ervoor bij zowel bedrijven als inspecteurs vergroot. Dit artikel geeft een globaal beeld van de landelijke resultaten. In een notendop: de meeste geïnspecteerde bedrijven scoren ‘redelijk’ met hun koel- en bluswaterleidingen, maar er werden ook de nodige tekortkomingen aangetroffen. Een belangrijke aanbeveling aan bedrijven is het verstevigen van het onderhoud- en inspectieregime voor koel- en bluswaterleidingen.
Nagenoeg alle Brzo-inrichtingen beschikken over vast opgestelde koel- en/of blusvoorzieningen. Een groot aantal bedrijven beschikt nog over blussystemen die tijdens de bouwfase zijn aangebracht en die systemen kunnen wel tot 40 tot 50 jaar oud zijn. Voor de veiligheidsregio’s, die bij incidentbestrijding afhankelijk kunnen zijn van de blus- en koelwatervoorziening op de inrichting, een goede reden om de veroudering van koel- en bluswaterleidingen onder de loep te nemen. Inspecteurs van de veiligheidsregio’s hebben in 2017 tijdens 283 inspecties bij 278 bedrijven het onderwerp ageing beoordeeld en in totaal 773 bevindingen gerapporteerd.

Bluswater

Het gebruik van rein water sluit echter niet uit dat er problemen kunnen ontstaan. Zo is bij één bedrijf geconstateerd dat de bluswatertank op een aantal plaatsen corrosie vertoonde. De inspecteur gaf aan dat MIC (microbiological influenced corrosion) de mogelijke oorzaak was. Aangezien MIC niet volledig is uit te sluiten, dient periodiek onderzoek plaats te vinden om vroegtijdig falen van de bluswatervoorziening te voorkomen. Een aantal bedrijven is hier op aangesproken.

Trends

Van oudsher maken inrichtingen veelal gebruik van gecoate of gegalvaniseerde koolstofstalen leidingen en gietstalen onderdelen. Nieuwe producten zoal Fiberglass Reinforced Vinylester (FRP) en Glass Reinforced Epoxy (GRE) doen steeds meer hun intrede. Bij vervanging van verouderde koel- en blusleidingen worden GRE en FRP nu bijna standaard gebruikt. De verwachte levensduur van dit soort leidingen is meer dan 40 jaar. Bij de aanleg moet wel aandacht worden besteed aan het voorkomen van spanningen (en daardoor breuk).

Onderhoud

De aanwezige sprinkler-, koel- en bluswaterleidingen zijn bij alle bedrijven geïdentificeerd en veelal opgenomen in een onderhoudssysteem zoals SAP, Ultimo of Maximo. Helaas wil dit nog niet zeggen dat ook adequaat onderhoud en inspectie plaatsvindt. Omdat de leidingen (blus)water bevatten (en géén gevaarlijke stoffen) vallen ze qua prioriteiten in de laagste categorie van onderhoud. Ook bij Brzo-bedrijven betekent dit dat er sprake kan zijn van ‘breakdown maintenance’ voor de koel- en blusleidingen. Inspecteurs hebben de bedrijven hierop aangesproken en dringend aanbevolen om minimaal te overwegen de bluswaterleidingen in een hoger onderhoud- en inspectieregime in te schalen. Koel- en blusvoorzieningen vormen, als het echt fout gaat, immers het belangrijkste onderdeel van de ‘last line of defence’! Het aanspreken van de bedrijven bleef beperkt tot het niveau ‘actie voor het bedrijf’. Handhavingsmiddelen zijn niet ingezet, omdat de voorschriften voor de koel- en blusleidingen zich beperken tot de eis van bedrijfszekerheid en dat de blusvoorzieningen voor onmiddellijk gebruik gereed dienen te zijn. Om dit aan te tonen testen veruit de meeste bedrijven regelmatig hun koel- en bluswatervoorziening.
Voor de in de omgevingsvergunning milieu voorgeschreven middelen, waaronder sprinklersystemen, worden de installaties periodiek (half)jaarlijks gekeurd en onderhouden door een certificerende instelling. Ondanks een zekere borging wordt soms toch geconstateerd dat sprinklernozzles ernstig vervuild kunnen zijn als gevolg van het loslaten van inwendige galvanisatielagen of roestvorming.

Levensduur

De ontwerplevensduur van de koel- en blusleidingen blijkt niet altijd bekend, bijvoorbeeld doordat gegevens na een overname van een bedrijf verdwijnen. In andere gevallen worden gegevens wel beschreven in een 40 of 50 jaar oud archief. Ook als de (ontwerp)levensduur wel bekend is, wil dit nog niet zeggen dat met deze kennis altijd verstandig wordt omgegaan. Hoewel de ontwerplevensduur van het bluswaternet soms ruim overschreden is, wordt toch geen restlevensduurstudie uitgevoerd. Ook wordt bij defecte onderdelen niet altijd naar oorzaken van defecten en faalmechanismen gekeken. Op risico’s gebaseerd onderhoud is dan niet mogelijk.

Beoordelingen

De inspecteurs van de veiligheidsregio’s kijken tijdens de inspecties naar documentatie, de geschiktheid van bluswaternetten en de implementatie van controle op ageing. Een enkele keer is het onderdeel geschiktheid beoordeeld met ‘slecht’. Deze slechte beoordeling kwam doordat metalen leidingen hun ‘end of life’ fase ruimschoots hadden bereikt of omdat gebruikte PVC-leidingen onvoldoende geschikt zijn om mogelijke (piek)drukken in het bluswatersysteem te weerstaan. De meeste Brzo-bedrijven scoren voor hun koel- en bluswaterleidingen op de drie voornoemde onderdelen ‘redelijk’. De inspecteurs waren bij diverse bedrijven tevreden over de documentatie en geschiktheid van de blusvoorziening waardoor dit regelmatig met ‘goed’ werd beoordeeld. Matige beoordeling volgde voor bijvoorbeeld het niet goed in beeld hebben van de veroudering van de systemen, het toepassen van ‘run to failure-beleid’, bij geen of beperkt preventief onderhoud of omdat na geconstateerde corrosie of MIC in koel- en blusleidingen het bedrijf geen controleprocedure had opgesteld en geïmplementeerd.

Overtredingen

Ook Brzo-inspecteurs van de omgevingsdienst en Inspectie SZW inspecteerden op ageing thema’s. In totaal zijn daarbij in 2017 bij 48 Brzo-bedrijven 71 overtredingen geconstateerd. Daarvan hadden er veertien betrekking op ageing van koel- en bluswaterleidingen. Voor de koel- en bluswaterleidingen heeft het grootste deel van de overtredingen betrekking op gebreken in de beheersing van verouderingsmechanismen van installaties. De veiligheidsregio of de omgevingsdienst zetten handhaving in naar aanleiding van deze overtredingen.